Mimarlık Tarihi Yazınında Tromp ve Sinan Mimarisindeki Ayrıştırıcı Rolü

Osmanlı mimarisi literatüründe camiler sıklıkla üst örtü kurgusuna göre sınıflandırılmaktadır. Özellikle Mimar Sinan dönemi gibi başından sonuna takip edilebilen dönemlerde bu sınıflandırmalar ana kubbenin taşıyıcı ayak sayısı, kubbe desteklerinin yönleri ve kubbeye geçiş elemanlarına çeşitlendirilmektedir. Erken mimarisinde tercih edilmiş bir elemanı olan trompun, literatür genelinde sözlü tasvirlerde plan çizimlerinde karışıklığa sebep olduğu görülmektedir. Bu karışıklığın yapılacak ya da analizlerde yanlış sonuçlara yol açabileceği düşünülmektedir. Çalışmada trompun içindeki tanımlama sorunları araştırılmış mimarisindeki yeri incelenmiştir. kapsamda öncelikle kökeni çalışma prensibi incelenmiş, literatürde tromp ile karıştırıldığı görülen yarım pandantifin de prensipleri araştırılarak karşılaştırma yapılmıştır. Devamında klasik dönem nasıl tanımlandığı, geçişli olarak tanımlanan yapıların çalışmada yapılan tanımlamalara uygun olup olmadığı tanımların yayınlardaki çizimlerine yansıdığı araştırılmıştır. Plan çizimlerindeki tasvir hataları, yersel lazer tarayıcı kullanılarak elde nokta bulutları üzerinden alınan kesitlerle karşılaştırılmıştır. sonuçlar ışığında yapıları arasında ayrı tip değerlendirilmesinin gerektiği durumun “tarihselci yaklaşım” kavramı kapsamında değerlendirilebileceği ortaya konulmaya çalışılmıştır.